Dom Polsko-Niemiecki Echo medialne w języku niemieckim Echo medialne w języku polskimFilmy nt. okupacji Polski przez NiemcyMłodzieżowe Pomysły dla Domu Polsko-Niemieckiego Rozmowy o polsko-niemieckiej kulturze pamięci
Zaproszenie do udziału w projekcie: Młodzież opracowuje pomysły dla "Domu Polsko-Niemieckiego"
Czekamy na zgłoszenia do 18 lutego!
Zapraszamy młodych ludzi z Niemiec i Polski, którzy chcieliby zaangażować się na rzecz relacji polsko-niemieckich, do wzięcia udziału w aktualnym projekcie "Młodzieżowe Pomysły dla Domu Polsko-Niemieckiego".
Więcej informacji o projekcie i możliwości uczestnictwa [PDF]
Mehr Informationen zum Projekt und Teilnahmemöglichkeiten [PDF]
Młodzieżowa Kuźnia Pomysłów: Prezentacja projektów na spotkaniu podsumowującym w Berlinie
© Antonia Polukhina
W dniach 26-29 listopada w Berlinie odbyło się spotkanie podsumowujące projekt "Młodzieżowa Kuźnia Pomysłów dla Domu Polsko-Niemieckiego". Uczestnicy przyjechali do Berlina z różnych zakątków Polski i Niemiec, aby poznać się i wspólnie świętować zakończenie kilkumiesięcznej pracy nad swoimi pomysłami. 28 listopada młodzież z Lublina, Kielc, Chorzowa, Berlina, Elmshorn i Leipheim oraz polsko-niemiecka grupa z organizacji studenckiej AEGEE zaprezentowali swoje pomysły na pracę edukacyjną przyszłego Domu Polsko-Niemieckiego w Berlinie.
Podcast o Jadwidze Ankiewicz, młodej kobiecie, która opisała losy swoich współwięźniów w obozie koncentracyjnym na Majdanku w tajnym dzienniku, jest wynikiem pracy grupy uczennic z Elmshorn. "Kiedy zaczynałyśmy, nie spodziewałyśmy się, że będzie to tak intensywny i emocjonalny temat" - wyjaśnia Klara. "Była w naszym wieku, kiedy to się stało, więc dotknęło nas to jeszcze mocniej".
Grupa z Leipheim zajęła się również tematem historycznym poprzez lokalne działania upamiętniające, przeprowadzając akcję sprzątania cmentarza dzieci polskich robotników przymusowych i dokumentując to w filmie. Ich celem było zachęcenie innych młodych ludzi do zaangażowania się w lokalne działania na rzecz pamięci i stosunków polsko-niemieckich.
Grupa z Chorzowa zdecydowała się połączyć ze sobą tematy historycznych i kulturowe. Szczególną uwagę poświęciła szczególnemu charakterowi niemieckiej i polskiej kultury i historii, które przeplatają się za sobą, na przykładzie ich regionu Górnego Śląska. "Najważniejszym aspektem naszego projektu jest pokazanie, jak kultura polska i niemiecka wpływały na siebie nawzajem" - wyjaśnia Dawid - "ponieważ pochodzimy z regionu, w którym działo się to przez wieki i trwa do dziś".
Grupa z Lublina również skupiła się na swoim miejscu pochodzenia i zaprezentowała swoje miasto Lublin za pomocą nagranych przez siebie krótkich filmów i własnoręcznie zbudowanej makiety miasta. Wzajemne poznawanie się jest kluczowe dla polsko-niemieckiego pojednania. Młodzież przywiezła ze sobą również gipsowy model uścisku dłoni, który ma stać się elementem elewacji Domu Polsko-Niemieckiego, w innowacyjny sposób symbolizując polsko-niemieckie pojednanie wśród młodych ludzi.
Grupa studencka AEGEE chce zachęcić nie tylko niemiecką i polską młodzież, ale także różne pokolenia do rozmowy o stosunkach polsko-niemieckich - dlatego opracowali projekt służącej do tego pocztówki "Babciu, musimy porozmawiać o Polsce / Niemczech / relacjach". Ich kolejny projekt "Zostaw ślad" zaprasza do interaktywnego zwiedzania wystawy, podczas którego zwiedzający dzielą się osobistymi historiam, które z kolei mają stać się częścią wystawy. 
Grupa z Kielc opracowała również konkretne pomysły na elementy wystawy lub pomieszczeń w Domu Polsko-Niemieckim, takie jak Pokój Muzyki, który jest specjalnie poświęcony - czasami splecionej ze sobą - historii muzycznej obu krajów, a także polsko-niemiecka ulica, która ma na celu pokazanie przykładowych niemieckich i polskich ulic handlowych oraz kultury codziennej. Uczniowie z Kielc stworzyli również model polsko-niemieckiej restauracji w grze Minecraft.
Berlińska grupa wykorzystała do swojego projektu istniejącą aplikację "Actionbound" i zaprojektowała grę miejscą, która pozwala na odkrywanie polskich śladów w Berlinie. Trasy prowadzą m.in przez Reichstag, na którego elewacji widnieje tablica Solidarności czy Haus des Rundfunks, gdzie stacja radiowa "Radio Cosmo" produkuje podcast "Cosmo po polsku" dla Polaków mieszkających w Niemczech.
Młodzież przedstawiła wiele pomysłów, a ich zaangażowanie pokazało, że chcą być częścią powstającego miejsca. Wszystkie pomysły zostaną wkrótce zaprezentowane na nowej stronie internetowej projektu i zostaną uwzględnione w procesie planowania Domu Polsko-Niemieckiego.
Projekt jest finansowany przez Pełnomocnika Rządu Federalnego ds. Kultury i Mediów.
Galeria zdjęć
Dokumentacja wideo ze spotkania finałowego autorstwa Michała Żaka
Uroczyste obchody 84. rocznicy ataku na Polskę
© Marco Priske
1 września 2023 r., w 84. rocznicę napaści Niemiec na Polskę, a tym samym wybuchu II wojny światowej, w pobliżu dawnej Opery Krolla odbyła się uroczystość upamiętniająca. To historyczne miejsce ma szczególne znaczenie, ponieważ właśnie tutaj Adolf Hitler ogłosił atak na Polskę w 1939 roku. Ofiary niemieckiej okupacji upamiętnili w swoich przemówieniach m.in. minister spraw zagranicznych Annalena Baerbock, niemiecka pełnomocnik ds. kultury i mediów Claudia Roth oraz ambasador RP Dariusz Pawłoś. Druga wojna światowa jest "czymś więcej niż bolesnym wspomnieniem", powiedziała Claudia Roth, "jest wciąż obecna w relacjach między Polską a Niemcami". Niemcy zbyt mało wiedzą o "konsekwencjach okrucieństwa niemieckiej okupacji", dlatego "w Berlinie potrzebne jest miejsce pamięci, zrozumienia i upamiętnienia", powiedziała minister stanu. ". Annalena Baerbock również opowiedziała się za utworzeniem Domu Polsko-Niemieckiego: "Potrzebujemy tej pracy na rzecz kultury pamięci, aby zachować i wzmocnić świat, w którym człowieczeństwo i ludzka godność mają najwyższą wartość". Minister spraw zagranicznych mówiła również o stosunkach polsko-niemieckich w czasach wojny w Europie i podkreśliła, że bezpieczeństwo Polski jest również bezpieczeństwem Niemiec. Pokazany został również niedawny wywiad z Krystyną Zachwatowicz-Wajdą, w którym opisuje ona swoje wspomnienia z Powstania Warszawskiego, którego doświadczyła jako czternastolatka. Ponadto czytano poezję Anny Świrszczyńskiej, polskiej poetki i uczestniczki Powstania Warszawskiego, a Polski Kwartet Smyczkowy zagrał utwory Ignacego Waghaltera. Kwartet ten składający się z czterech polskich muzyków Deutsche Oper przypomina utwory zapomnianych kompozytorów, którzy stali się ofiarami nazizmu.
Z wizytą w Klubie Polskich Nieudaczników
W środę, 30.8.2023 r., Emilie Mansfeld (DPI, Biuro Projektu "Dom Polsko-Niemiecki" w Berlinie), dr Bartosz Rydliński (UKSW Warszawa) i Thomas Urban (autor, korespondent) dyskutowali o zbliżających się wyborach parlamentarnych, które odbędą się 15 października 2023 r. w Polsce. Wydarzenie p.t. "Polska przed wyborami parlamentarnymi: które kwestie poruszają społeczeństwo - i które są ważne również dla Niemiec?" w berlińskim Klubie Polskich Nieudaczników zgromadziło liczną publiczność, przede wszystkim niemieckich i polskich studentów Akademii Letniej UKSW w Warszawie oraz Katolickiej Akademii w Berlinie. W dużej mierze dyskusja skupiła się na pytaniu, w jaki sposób sprawy wewnętrzne w Polsce determinują stosunki polsko-niemieckie i jaką rolę odgrywają one w kampanii wyborczej. Szczególnie burzliwa dyskusja dotyczyła tematów polityki migracyjnej, a także wsparcia dla Ukrainy. Również temat referendum i żądania reparacji wywołały wiele kontrowersji. W kontekście wydarzenia Emilie Mansfeld opowiedziała o procesie powstawania "Domu Polsko-Niemieckiego", który ma być nie tylko projektem kultury pamięci, ale również przestrzenią do wymiany i spotkań.
Moderator Thomas Schneider (SWR) otworzył dyskusję pytaniem, czy tegoroczne wybory parlamentarne zadecydują o losie Polski. Wszyscy byli zgodni co do tego, że wybory te na pewno wpłyną na stosunki polsko-niemieckie. Stosunki z Niemcami odgrywają ważną rolę w kampanii wyborczej. Pojawiły się głosy krytyczne, że niemiecka polityka nie była wystarczająco wrażliwa na ich znaczenie w kampanii wyborczej. W tym kontekście dyskutowano o tym, w jaki sposób o Polsce lub polskiej polityce pisze niemiecka prasa. Na tym przykładzie można dostrzec brak nierównowagi między oboma krajami, ponieważ w niemieckiej prasie jedynie rzadko porusza się temat Polski i polityki tego kraju.
Plan ramowy dla "Domu Polsko-Niemieckiego. Pamięć - Spotkanie - Zrozumienie"
© BKM Kira Hofmann
29 sierpnia 2023 r. pełnomocnik rządu federalnego ds. kultury i mediów Claudia Roth i minister stanu w Federalnym Ministerstwie Spraw Zagranicznych Anna Lührmann wraz z dyrektorem Fundacji "Pamięć Pomordowanych Żydów Europy" Uwe Neumärkerem i dyrektorem Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich Peterem Oliverem Loewem przedstawili plan ramowy "Domu Polsko-Niemieckiego. Pamięć - Spotkanie - Zrozumienie".
Plan ramowy do pobrania w języku polskim
Informacja prasowa z 29 sierpnia 2023
Forum Transparentności na temat Domu Polsko-Niemieckiego. Pamięć- Spotkanie - Zrozumienie 31 sierpnia 2023
W czwartek 31 sierpnia w godz. 17:00 - 18:00 odbędzie się Forum Transparentności na temat Domu Polsko-Niemieckiego. Pamięć- Spotkanie - Zrozumienie. Podczas konferencji prasowej 29 sierpnia 2023 r. zaprezentowany zostanie program ramowy Domu Polsko-Niemieckiego. Forum transparentności umożliwi wgląd w pracę nad Domem Polsko-Niemieckim oraz możliwość zadawania pytań i zaproponowania własnych sugestii.
Forum będzie symultanicznie tłumaczone na język polski.
Prosimy o rejestrację na Forum Transparentności do 30 sierpnia pod adresem stefan.strietzel@stiftung-denkmal.de. Po rejestracji otrzymają Państwo link do spotkania na platformie zoom.
Podsumowanie spotkania na temat kultury pamięci i partycypacji młodzieży
Obecnie realizowany przez DPI projekt “Młodzieżowa Kuźnia Pomysłów” ma na celu umożliwienie udziału młodych ludzi w procesie tworzenia Domu Polsko-Niemieckiego od samego początku i rozwijania ich pomysłów na projekty edukacyjne dotyczące historii stosunków polsko-niemieckich. Aby wymienić się doświadczeniami z innymi organizacjami i inicjatywami na temat istniejących już struktur partycypacji i projektów związanych z kulturą pamięci oraz rozbudować sieć aktywnych w tej dziedzinie osób i instytucji, zespół DPI zorganizował 27 czerwca w Berlinie spotkanie pt. “Kultura pamięci i partycypacji młodzieży".
Łącznie wzięło w nim udział 38 osób, z których 19 było obecnych na miejscu, a 19 online za pośrednictwem Zoom. Tematem pierwszej części spotkania było uczestnictwo młodzieży w strukturach organizacji oraz związane z tym możliwości, ale również wyzwania. Przedstawiciele PNFM, Fundacji Schwarzkopf Young Europe i wolontariuszka Dialogu Młodzieży przy Niemieckiej Federalnej Radzie Młodzieży przedstawili ich doświadczenia w tym obszarze. Podczas drugiej części dyskusji skupiono się na konkretnych formatach edukacji historyczno-politycznej, które zachęcają młodych ludzi do zajmowania się historią. Przedstawicielki Humanity in Action Polska, Arolsen Archives i Anne Frank Zentrum zaprezentowały przykłady dobrych praktyk w zakresie edukacji młodzieży.
Uczestniczki i uczestnicy spotkania byli zgodni co do tego, że uczestnictwo młodych ludzi ma sens i jest potrzebne, a także, że istnieje już szeroka pula wypróbowanych praktyk uczestnictw. Zespół DPI będzie czerpał z tych doświadczeń w procesie rozwijania formy uczestnictwa młodzieży w przyszłym Domu Polsko-Niemieckim.
Zaproszenie do udziału w projekcie: Młodzież opracowuje pomysły dla "Domu Polsko-Niemieckiego"
Zapraszamy młodych ludzi z Polski i Niemiec, którzy chcą dowiedzieć się więcej o polsko-niemieckim sąsiedztwie oraz mają ochotę zaangażować się na rzecz żywej i aktywnej kultury pamięci, do wspólnego opracowania pomysłów na projekty edukacyjne przyszłego "Domu Polsko-Niemieckiego" w Berlinie.
Więcej informacji o projekcie i możliwości uczestnictwa [PDF]
Mehr Informationen zum Projekt und Teilnahmemöglichkeiten [PDF]
Polska premiera filmu dokumentalnego "Głosy pamięci" 15.09.
Piętnastego września w Ambasadzie Niemiec w Warszawie odbył się pokaz zrealizowanego na zlecenie DPI filmu pt. „Głosy Pamięci. Polska pod niemiecką okupacją“ z udziałem świadkami historii.
Prezentacja filmu poprzedzona była wystąpieniami ambasadora Thomasa Baggnera, który podkreślił znaczenie historii dla stosunków polsko-niemieckich, między innymi rolę powstającego Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską. Wicedyrektor DPI Agnieszka Łada-Konefał mówiła o rozwoju projektu w ostanich latach od inicjatywy obywatelskiej do przedsięwzięcia Bundestagu. Głos zabrała także Emilia Mansfeld, koordynatorka projektu Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską w Berlinie, która mówiła o obecnie realizowanych oraz planowanych działaniach edukacyjncyh w ramach projektu. Pokazany film oraz krótkie filmz edukacyjne mają zostać wykorzystane podczas różnych wydarzeń w całych Niemczech.
Spotkanie zwieńczyła międzypokoleniowa rozmowa na temat wydarzeń z czasów II wojny światowej pomiędzy świadkami historii, Wandą Traczyk-Stawską i Witoldem Lisowskim oraz uczniami Polsko-Niemieckiej Szkoły Spotkań i Dialogu im. Willy’ego Brandta w Warszawie. Szczególnie zapadły w pamięć słowa pani Traczyk-Stawskiej: "Wojna pozbawia człowieka godności. Młodzi ludzie są gotowi umrzeć, aby ją utrzymać [...] Nigdy więcej wojny! Niezależnie od koloru skóry czy przekonań, wszyscy jesteśmy jedną wielką ludzką rodziną."
Serdeczne podziękowania kierujemy w szczególności do świadków historii Bogdana Bartnikowskiego, Witolda Lisowskiego, Janusza Maksymowicza, Marii Stroińskiej, Anny Stupnickiej-Bando, Wandy Traczyk-Stawskiej oraz Leszka Żukowskiego. Dziękujemy współorganizatorowi - Ambasadzie Niemiec w Warszawie za udaną współpracę przy organizacji wydarzenia. Ogromnie dziękujemy uczniom Szkoły im. Willy'ego Brandta i znakomitym tłumaczom symultanicznym.
Film dokumentalny można obejrzeć na YouTube, zarówno w języku polskim, jak i niemieckim.
Więcej informacji o projekcie filmowym można znaleźć tutaj.
Film dokumentalny „Głosy pamięci. Polska pod niemiecką okupacją” dostępny do obejrzenia w sieci!
W trakcie godzinnego filmu dokumentalnego pt.: „Głosy pamięci. Polska pod niemiecką okupacją” świadkowie wydarzeń z czasów niemieckiej okupacji w trakcie II wojny światowej, dzielą się swoimi trudnymi wspomnieniami z tamtego okresu.
O swoich doświadczeniach podczas walki w szeregach ruchu oporu z niemieckim okupantem opowiadają Witold Lisowski, Anna Stupnicka-Bando, Wanda Traczyk-Stawska oraz Leszek Żukowski. Swoimi przeżyciami dzielą się również Bogdan Bartnikowski i Maria Stroińska, którzy podczas wojny byli więźniami obozów koncentracyjnych i przymusowych obozów pracy. Kontekst historyczny ówczesnych wydarzeń naświetla prof. dr Peter Oliver Loew.
Dokument można w całości obejrzeć, zarówno w języku polskim, jak i niemieckim, na kanale YouTube Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich: https://www.youtube.com/deutschespoleninst/
Film powstał we współpracy z reż. Filipem Antonim Malinowskim dzięki wsparciu finansowemu Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Fundacji Sanddorf-Stiftung.
Spotkanie autorskie: „Nigdy więcej wojny! 1 września w kulturze pamięci Polski i Niemiec w latach 1945—1989”
6 września w Domu Spotkań z Historią w Warszawie miało miejsce spotkanie autorskie, w czasie którego dyrektor DPI Prof. Dr. Peter Oliver Loew i Prof. Dr. Waldemar Czachur przedstawili swoją najnowszą książkę pt. „Nigdy więcej wojny! 1 września w kulturze pamięci Polski i Niemiec w latach 1945—1989”. Oprócz prezentacji pozycji, w której z naukową precyzją przeanalizowano obszerny materiał medialny z okresu od końca II wojny światowej, aż po Wiosnę Ludów w Europie, badacze przybliżyli słuchaczom problematykę obchodów 1 września i różnice w zbiorowej świadomości Polaków i Niemców na ten temat.
Wbrew pozorom, przeszłość inaczej ukształtowała pamięć o napaści Niemiec na Polskę w obu krajach. Czachur podkreślał, że w komunistycznej Polsce podtrzymywanie obchodów 1 września miało funkcje legitymizacyjne dla władz komunistycznych. Już od lat 50. narzucano określoną narrację historyczną, według której winę za zło wyrządzone w Polsce ponosili przedwojenna sanacja i III Rzesza. Próbowano pokazać, że jedynie model polityczny bloku sowieckiego jest gwarantem bezpieczeństwa. Z czasem zaczęto edukować na ten temat w szkołach, a symbolem gorzkiej przeszłości stał się właśnie 1 września, który już w latach 60. zaczęto upamiętniać minutą ciszy i obchodami na Westerplatte.
Według Petera Olivera Loewa, w Niemczech obraz tego dnia kształtował się zupełnie inaczej. Początkowo 1 września nie grał większej roli; zastanawiano się nad stratami własnymi w kraju i nad przyczynami upadku Republiki Wajmarskiej. Do głosu dochodzili komuniści, którzy mówili o wspólnym froncie rosyjsko-polsko-niemieckim i walce z faszyzmem. W NRD władze komunistyczne organizowały tego dnia uroczystości, ale ludność była do udziału w nich przymuszana, a przez to niechętna do upamiętniania 1 września. W RFN retoryka antywojenna z czasem przybierała na sile, na ulicach widoczne były transparenty z hasłem “Nie wieder Krieg!”. Bojkotowały one jednak wojnę jako środek polityki, a nie nawoływały do zbiorowej pamięci o jej wybuchu.
Dialog w kwestii 1 września zaczął kształtować się dopiero w roku 1989. Było to nowe otwarcie i moment do refleksji nad wspólną polityką historyczną Polski i Niemiec.
Książka “Nigdy więcej wojny!” pokazuje, w jaki sposób ta wspólna pamięć kształtowała się przez lata. Badacze w swojej publikacji oprócz pochylenia się nad przyczynami upamiętniania 1 września w Polsce i Niemczech, przyglądają się także symbolice tego wydarzenia i aktorom jemu towarzyszącym. Dr. Annemarie Franke z Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność, która miała okazję być jednym z pierwszych czytelników publikacji, w trakcie spotkania wyraziła swoją aprobatę dla ilości materiału faktograficznego, jaki udało się autorom zgromadzić w książce. Jej refleksja po lekturze jest pytaniem, które zrodzić się może u wielu: “Dlaczego nie wykorzystano zmian z 1989 r. do stworzenia wspólnego rytuału wokół 1 września?”
Spotkanie odbyło się w ramach projektu „Aktorzy, obszary, sposoby – komunikacja polsko-niemiecka: ze sobą i o sobie”.
Upamiętnienie napaści Niemiec na Polskę w 1939 r.
1 września, w 83. rocznicę napaści Niemiec na Polskę i tym samym rozpoczęcia II wojny światowej, blisko 100 osób wzięło udział w organizowanym przez DPI zgromadzeniu w pobliżu dawnej Opery Krolla w Berlinie, możliwej lokalizacji „Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską". To właśnie w tym historycznym miejscu Adolf Hitler zapowiedział atak na Polskę w 1939 roku. Obecni uczestnicy i uczestniczki zgromadzenia upamiętnili ofiary okupacji niemieckiej minutą ciszy. Obecny był również zastępca ambasadora Polski Paweł Gronow oraz minister kultury Claudia Roth, która podkreśliła znaczenie upamiętnienia cierpień wyrządzanych przez Niemcy: "Niemcy są winne Polsce przede wszystkim to, abyśmy nie wypierali już lekcji z historii, naszej własnej, jak i wspólnej polsko-niemieckiej, lecz przywrócili je do świadomości naszego społeczeństwa." Ponadto minister stanu zadeklarowała wsparcie dla realizacji „Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską".
Wieczorem 1 września ponad 100 osób przybyło na zaproszenie DPI do Przedstawicielstwa Hesji w Berlinie, aby wziąć udział w premierzefilmu "Głosy Pamięci" zrealizowanego na zlecenie DPI i w ten sposób upamiętnić ofiary niemieckiej napaści na Polskę. Film dokumentalny powstał we współpracy z reżyserem Filipem Antonim Malinowskim. Dzięki wspomnieniom świadków historii film dokumentuje cierpienia, które dotknęły społeczeństwo polskie pod niemieckąokupacją.. Pokaz filmu poprzedziły przemówienia dyrektora DPI prof. dr. Petera Olivera Loewa i minister stanu Lucii Puttrich, a także przemówienia kierownika Wydziału Kultury i Społeczeństwa w Federalnym Ministerstwie Spraw Zagranicznych Ralfa Beste i byłej przewodniczącej Bundestagu prof. dr Rity Süssmuth. Wydarzenie uwiecznik występpolskiego duetu Maniucha i Ksawery oraz uroczyste przyjęcie.
Upamiętnienie wydarzeń 1 września
Co roku 1 września jest dniem, w którym upamiętniamy niemiecką inwazję na Polskę w 1939 roku. Dzień ten wyznacza początek II wojny światowej oraz niemieckiej okupacji w Polsce. Dlatego również w tym roku chcielibyśmy zwrócić uwagę społeczeństwa w Niemczech na te wydarzenia.
W tym celu organizujemy w Berlinie następujące uroczystości: o godz. 16:00 przy dawnej Operze Krolla, w pobliżu możliwej lokalizacji „Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską”, odbędzie się zgromadzenie upamiętniające wydarzenia 1 września. Następnie, o godz. 17:30 w przedstawicielstwie Hesji w Berlinie planowane jest wieczorne wydarzenie z przemówieniami zaproszonych gości oraz pokazem filmu (zaplanowanym zgodnie z programem na godz. 18:30).
Dyskusja online dnia 28.06: Polska na wystawie: doświadczenia i projekty w Niemczech rozmowa z cyklu "Impulsy: Rozmowy o polsko-niemieckiej kulturze pamięci"
z udziałem:
Adam Kerpel-Fronius, Fundacja Pomnik Pomordowanych Żydów Europy, Berlin
prof. dr Peter Oliver Loew, Niemiecki Instytut Spraw Polskich, Darmstadt
dr Thorsten Smidt, Dom Historii Republiki Federalnej Niemiec, Bonn
Polska wciąż odgrywa zdecydowanie zbyt mało istotnąrolę w wyobraźni historycznej społeczeństwa niemieckiego. Znajduje to odzwierciedlenie między innymi w wystawach historycznych na terenie Republiki Federalnej Niemiec. W jaki sposób można silniej zakorzenić historię stosunków polsko-niemieckich w niemieckiej kulturze muzealnej? Jak w ogóle powinna wyglądać współczesna wystawa historyczna? I w końcu, jak rozwinie się krajobraz pamięci Berlina, gdy powstanie "Centrum Dokumentacji Okupacji Niemieckiej i II Wojny Światowej", oraz "Miejsce Pamięci i Spotkań z Polską"?
Dyrektor DPI prof. dr Peter Oliver Loew rozmawia o tym z dwoma uznanymi ekspertami. Adam Kerpel-Fronius jest asystentem naukowym i dyrektorem portalu pamięciFundacji Pomnik Pomordowanych Żydów Europy w Berlinie. Fundacja odpowiedzialna jest za liczne miejsca pamięci oraz towarzyszące im wystawy historyczne. Dr Thorsten Smidt pełni funkcję dyrektora wystaw w Fundacji Dom Historii Republiki Federalnej Niemiec w Bonn i obecnie pracuje nad nową wystawą stałą. Polska zajmuje szczególne miejsce w jego sercu.
Debata i warsztaty: Wokół "Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską" 7 czerwca 2022 r.
Foto: Michał Żak
7 czerwca 2022 r. eksperci i ekspertki, edukatorzy i edukatorki oraz inni zainteresowani zebrali się na obradach w Akademii Europejskiej w Berlinie, aby porozmawiać o przyszłym "Miejscu Pamięci i Spotkań z Polską" i omówić projekt w kontekście aktualnej sytuacji społeczno-politycznej, w szczególności w obliczu wojny na Ukrainie.
Debata typu fishbowl
Zorganizowana w ramach wydarzenia debata nosiła tytuł "Ile Europy, a ile Polski potrzebuje niemiecka kultura pamięci?” W dyskusji wzięli udział dr Axel Drecoll, dyrektor Fundacji Miejsc Pamięci Brandenburgii i dyrektor Miejsca Pamięci Obozu Koncentracyjnego Sachsenhausen, dr Annemarie Franke, asystentka naukowa Federalnego Instytutu Kultury i Historii Niemców w Europie Wschodniej oraz Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność, dr Raphael Utz, kierownik Centrum Dokumentacji "II wojna światowa i niemiecka okupacja w Europie" (niem. Zweiter Weltkrieg und deutsche Besatzungsherrschaft in Europa / ZWBE) Niemieckiego Muzeum Historycznego oraz prof. dr Peter Oliver Loew, dyrektor Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich. Dzięki formatowi fishbowl debata miała otwarty i dynamiczny charakter, a współuczestniczyli w niej przedstawiciele polsko-niemieckiego społeczeństwa obywatelskiego, niezależni eksperci i inne zainteresowane osoby.
O "Miejscu Pamięci i Spotkań z Polską" mówiono także w kontekście przyszłego Centrum Dokumentacji "II wojna światowa i niemiecka okupacja w Europie". Paneliści byli zgodni, że zarówno polska, jak i europejska perspektywa muszą być w większym stopniu włączone do niemieckiej kultury pamięci. Ponieważ zainteresowanie okresem nazizmu jest coraz większe, rodzi się pytanie, w jaki sposób instytucje mogą zwracać się do zwiedzających i ich edukować, nie tworząc przy tym „konkurencji” dotyczącej ofiar tamtych zbrodni i nie nakreślając jednostronnego obrazu reżimu okupacyjnego. Planowane miejsca pamięci powinny przede wszystkim dostarczać informacji na temat krajów sąsiadujących i podejmować z nimi dialog. "Miejsce Pamięci i Spotkań z Polską" oraz ZWBE nie powinny być postrzegane jako wystawy konkurujące ze sobą lub z innymi istniejącymi w miejscami pamięci, ale raczej jako wzajemnie uzupełniające się podmioty. Autentyczne miejsca pamięci różnią się bowiem od innych miejsc pamięci tym, że nie przypominają o konkretnych obiektach historycznych, podkreślał dr Raphael Utz. "»Miejsce Pamięci i Spotkań z Polską« powinno stać się przede wszystkim miejscem spotkania i dialogu" - mówił prof. dr Peter Oliver Loew.
Warsztaty
W trakcie części warsztatowej, która miała miejsce w miłej atmosferze burzy mózgów, uczestnicy i uczestniczki wymieniali poglądy na temat aktualnych zagadnień kultury pamięci i edukacji historyczno-politycznej. Grupa uczestnicząca w warsztacie prowadzonym przez dr Weronikę Priesmeyer-Tkocz, zastępczynię dyrektora Akademii Europejskiej w Berlinie, zajmowała się pytaniem: jakie są konsekwencje wojny w Europie dla naszej pracy (edukacyjnej)? Drugie warsztaty, prowadzone przez Emilie Mansfeld, koordynatorkę projektu "Miejsce Pamięci i Spotkań z Polską" w Niemieckim Instytucie Spraw Polskich, dotyczyły dobrych praktyk w pracy nad edukacją historyczno-polityczną. W tym celu uczestnicy wymieniali się swoimi zawodowymi doświadczeniami. Trzecie warsztaty dotyczyły roli miejsc pamięci w polsko-niemieckiej kulturze pamięci. Poprowadzone zostały przez dr Annemarie Franke z Federalnego Instytutu Kultury i Historii Niemców w Europie Wschodniej oraz Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność.
Pewnym jest, że powstające Miejsce Pamięci stanie się centralnym obiektem zarówno dla osób i instytucji upamiętniających polskie ofiary Polski II wojny światowej. Wieloperspektywiczność, która obejmie pryzmat niemiecki i polski, będzie podwaliną dla projektowania miejsca. Ponadto, miejsce to powinno przemawiać nie tylko do społeczności polsko-niemieckiej, ale także do międzynarodowej publiczności.
Dyskusja online w środę, 4.05, od godz. 14.00.
We wrześniu ubiegłego roku opublikowano koncepcję "Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską", która realizuje jedną z dwóch uchwał dotyczących kultury pamięci o II wojnie światowej, przyjętych przez niemiecki Bundestag w październiku 2020 roku. Jednym z filarów przyszłego miejsca w ramach przyjętej ustawy, tuż obok "pamięci i upamiętnienia", jest "edukacja i spotkania". Celem tego podejścia jest nie tylko przekazywanie wiedzy, ale także wyciągnięcie "lekcji z historii" mającej służyć dobrosąsiedzkiej przyszłości w Europie.
Jakie jednak wyzwania stoją przed edukacją historyczną dzisiaj, gdy pokój w Europie jest ponownie naruszany? W jaki sposób tworzy się nowoczesną edukację historyczną? Jakie udane przykłady praktyk edukacyjnych znaleźć można w polsko-niemieckim krajobrazie kultury pamięci? W jaki sposób działać powinno "Miejsce Pamięci i Spotkań z Polską"?
Na te i inne pytania chcielibyśmy porozmawiać z naszymi gośćmi i z Państwem podczas drugiego wydarzenia z naszego cyklu "Impulsy. Rozmowy o polsko-niemieckiej kulturze pamięci".
Panelistami będą:
Agnieszka Kudełka, koordynatorka projektów edukacyjnych w Fundacji Ośrodka KARTA w Warszawie
Jan Krebs, koordynator Lernort 7xjung bei Gesicht Zeigen! Für ein weltoffenes Deutschland e.V. w Berlinie
Spotkanie moderować będzie:
Emilie Mansfeld, koordynatorka projektu "Miejsce Pamięci i Spotkań z Polską", Niemiecki Instytut Spraw Polskich.
Apel Grupy Kopernika w 100. rocznicę urodzin Władysława Bartoszewskiego
19 lutego 2022 roku Władysław Bartoszewski obchodziłby 100. urodziny. Wraz z apelem przeciwko fatalizmowi obojętności Grupa Kopernika upamiętnia tego odważnego aktora stosunków polsko-niemieckich.
Apel polsko-niemieckiej Grupy Kopernika przeciwko fatalizmowi obojętności
Aufruf der deutsch-polnischen Kopernikus-Gruppe gegen den Fatalismus der Gleichgültigkeit
Wydarzenie online "Jak dalej? Dyskusja na temat Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską" z dnia 23.11.2021 r.
23 listopada Niemiecki Instytut Spraw Polskich zorganizował dyskusję online na temat "Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską". Ponad 90 zainteresowanych osób wzięło udział w wydarzeniu na temat projektu oraz jego przyszłości. Dyskusję poprowadziła dr Weronika Priesmeyer-Tkocz, wicedyrektorka Akademii Europejskiej w Berlinie. Wśród zaproszonych gości znaleźli się dr hab. Karolina Wigura z Uniwersytetu Warszawskiego, Dietmar Nietan, poseł do Bundestagu oraz przewodniczący Zarządu Federalnego Związku Towarzystw Niemiecko-Polskich, Emilie Mansfeld, koordynatorka projektu "Miejsce Pamięci i Spotkań z Polską" oraz prof. dr Peter Oliver Loew, dyrektor Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich. W dużej części dyskusja skupiła się na wymienionych w koncepcji elementach przyszłego miejsca - upamiętnienie, dokumentacja oraz edukacja i spotkania – a takż kwestię konkretnych pomysłów, jak wcielić projekt w życie.
Ożywioną dyskusję wywołała kwestia konkretnej realizacji projektu, a przede wszystkim tego, jak powinna wyglądać wystawa poświęcona historii stosunków polsko-niemieckich. Podkreślano, że należy ukazać nie tylko okrucieństwa wojny, ale także dobre strony stosunków polsko-niemieckich. Podkreślano również misję edukacyjną, w ramach której główny nacisk powinien zostać położony na ofertę skierowaną do młodszego pokolenie, na przykład poprzez "Latającą Akademię", która mogłaby działać na terenie całych Niemiec i we współpracy z różnymi partnerami pod auspicjami przyszłego „Miejsca”. Miejsce to może być również doskonałym instrumentem umożliwiającym wielopłaszczyznowy dialog i dyskusję nie tylko na temat przeszłości, ale również teraźniejszości i przyszłości stosunków polsko-niemieckich. W trakcie dyskucji pojawił się również temat kontekstualizacji "Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską" z szeszej zakrojonym projektem centrum upamiętnienia wszystkich ofiar niemieckiej okupacji, choć jednogłoście opowiadano się za tym, aby miejsce to zachowało swoją odrębność.
O tym, jak i gdzie ma powstać "Miejsce Pamięci i Spotkań z Polską" oraz jakie środki finansowe zostaną na ten cel przeznaczone, zadecyduje nowy Bundestag. Bundestag ma już wkrótce podjąć decyzję w sprawie przyszłości projektu.
Jak dalej? Dyskusja na temat "Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską"
Po podjęciu przez Bundestag w 2020 roku uchwały o stworzeniu "Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską" powołana w tym celu Komisja Ekspertów opracowała koncepcję, która została publicznie zaprezentowana przez federalnego ministra spraw zagranicznych Heiko Maasa we wrześniu 2021 roku. Teraz wszystkie zainteresowane osoby będą miały możliwość podyskutować na ten temat z ekspertkami i ekspertami oraz innymi uczestniczkami i uczestnikami podczas spotkania na platformie Zoom.
Z jakich kluczowych elementów składa się koncepcja? Jak postrzegają Państwo koncepcję z perspektywy Państwa osobistego doświadczenia? Jakie szanse stwarza Państwa zdaniem projekt, również w zakresie możliwości współpracy? Co dalej z "Miejscem Pamięci i Spotkań z Polską" w najbliższej przyszłości?
Jakie dalsze pytania są dla Państwa szczególnie interesujące? Zapraszamy do przesłania pytań oraz sugestii na adres jankowska@dpi-da.de.
Niemiecki Instytut Spraw Polskich serdecznie zaprasza na spotkanie, które odbędzie się na platformie Zoom w języku niemieckim oraz polskim. Prosimy o wcześniejszą rejestrację za pomocą tego formularza. Bezpośrednio po rejestracji otrzymają Państwo potwierdzenie wraz z linkiem do spotkania.
Zaproszenie jako dokument pdf po polsku / Einladung als Pdf-Datei Deutsch
Dzięki uprzejmemu wsparciu Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Fundacji ZEIT-Stiftung Ebelin und Gerd Bucerius.
Koncepcja Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską
W dniu 15 września 2021 r. Federalny Minister Spraw Zagranicznych Heiko Maas przedstawił koncepcję Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską. Koncepcja ta została opracowana przez Komisję Ekspertów w ścisłej współpracy z Niemieckim Instytutem Spraw Polskich.
Koncepcja w języku niemieckim i polskim w formacie pdf do pobrania poniżej:
KONCEPCJA "MIEJSCE PAMIECI I SPOTKAŃ Z POLSKĄ"
KONZEPT “ORT DES ERINNERNS UND DER BEGEGNUNG MIT POLEN”
Nagranie z prezentacji koncepcji na naszym kanale YouTube: https://youtu.be/fPH_vupLcZg
Film o Miejscu Pamięci i Spotkań z Polską: https://youtu.be/Tn6nhWU8XP8
Przedstawienie koncepcji przez Federalnego Ministra Spraw Zagranicznych
W związku z ubiegłoroczną decyzją Bundestagu o utworzeniu w Berlinie Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską, Komisja Ekspertów powołana przez Federalne Ministerstwo Spraw Zagranicznych opracowała w ścisłej współpracy z Niemieckim Instytutem Polskim koncepcję tego miejsca. Federalny Minister Spraw Zagranicznych Heiko Maas przedstawi tę koncepcję 15 września 2021 roku.
Zaproszenie na prezentację koncepcji:
"Szanowni Państwo,
w środę, dnia 15.09.2021 r. w godzinach 12:45 – 14:00 Federalny Minister Spraw Zagranicznych Heiko Maas przedstawi wyniki prac oraz zalecenia Komisji Ekspertów ds. Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską. Serdecznie zapraszamy na transmisję online prezentacji pod adresem: www.diplo.de/livestream.
Z wyrazami szacunku
Rolf Nikel
Ambasador"
Dyskusja "Zmierzając ku Miejscu Pamięci i Spotkań z Polską"
Z okazji obchodzonej 1. września 2021 82. rocznicy ataku Niemiec na Polskę zaprosiliśmy do udziału w dyskusji ekspertów i ekspertki w dziedzinie współpracy bilateralnej i kultury pamięci, aby porozmawiać na temat wyróżnionych w rezolucji Bundestagu obszarów planowanego Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską - "pamięć i upamiętnianie" oraz "edukacja i spotkania".
Tutaj można obejrzeć nagranie z dyskusji.
Relacja fotograficzna z wydarzenia w galerii zdjęć
Spotkanie online dla aktorów społeczeństwa obywatelskiego o przyszłym „Miejscu Pamięci i Spotkań z Polską” Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
1 lipca na zaproszenie Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych odbyło się spotkanie w ramach cyklu spotkań dla przedstawicieli i przedstawicielek społeczeństwa obywatelskiego, w czasie którego miała miejsce dyskusja na temat nowego Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską. Wydarzenie cieszyło się dużym zainteresowaniem — w przebiegającej w konstruktywnej atmosferze dyskusji wzięło udział ponad 50-oro uczestników zarówno z kraju, jak i z zagranicy. W duchu dialogu ze społeczeństwem obywatelskim, planowane są kolejne rozmowy.
Treść zaproszenia na wirtualne spotkanie na temat przyszłego "Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską”:
Niniejszym chcielibyśmy zaprosić Państwa oraz inne społecznie zaangażowane osoby do udziału w spotkaniu na temat przyszłego „Miejsca Pamięci i Spotkań z Polską” mającego upamiętniać ofiary niemieckiego terroru w Polsce w czasie II wojny światowej. Dyskusje te odbędą się w formie spotkania w nieoficalnej atmosferze, podczas którego rozmawiać będziemy o tym, w jaki sposób stworzyć tętniące życiem miejsce pamięci w Berlinie.
Jak zapewne już Państwo wiedzą, Federalne Ministerstwo Spraw Zagranicznych Niemiec ściśle współpracuje obecnie z Niemieckim Instytutem Spraw Polskich i innymi ekspertkami i ekspertami ze środowisk akademickich i ze społeczeństwa obywatelskiego, aby opracować koncepcję utworzenia miejsca pamięci poświęconego ofiarom narodowosocjalistycznych Nie w Polsce w okresie okupacji w czasie II wojny światowej. Działania te mają na celu realizację przyjętej ponadpartyjnie przez Niemiecki Bundestag uchwały z 30 października 2020 r., która to zakłada stworzenie w centrum Berlina miejsca spotkań i dyskusji o wspólnej historii.
Zgodnie ze wspomnianą uchwałą, miejsce to ma w sposób symboliczny skłaniać do budowania pamięci historycznej, edukować oraz zachęcać do wspólnego dialogu. Oprócz szerzenia świadomości na temat niemieckich zbrodni, należy odpowiednio upamiętnić ofiary w Polsce — zbiorowo bądź każdą z osobna. Jesteśmy przekonani, że podobnie jak w przeszłości, projekt ten może i powinien zostać zrealizowany z udziałem jak najszerszego grona specjalistów i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego. W tym celu od samego początku zainicjowaliśmy cykl nieformalnych konsultacji na tematprojektu, które obecnie kontynuowane są w ramach kameralnych spotkań, jak to, na które Państwa dziś zapraszamy.
Możliwymi tematami naszego spotkania mogą być następujące kwestie::
- W jaki sposób wyobrażają sobie Państwo zaangażowanie Państwa lub Państwa organizacji we współtworzenie programu takiego miejsca pamięci?
- Jakie aspekty Państwa zdaniem powinien uwzględniać program takiego miejsca?
- Jak wyobrażają sobie Państwo aktywne zaangażowanie młodego pokolenia? Jakie sposoby i środki mogłyby być w tym zakresie pomocne?
itp. - itp.
Mając na uwadze te cele, chcielibyśmy zaprosić Państwa na wirtualne spotkanie w czwartek 01 lipca 2021 roku o godzinie 18:30.
Mamy nadzieję na żywą dyskusję z Państwa udziałem!
Z wyrazami szacunku,
Rolf Nikel
Ambasador, Przewodniczący Komisji Ekspertów
Dyskusja online "Współczesne wyzwania w polskiej i niemieckiej kulturze upamiętniania" | 8.06.2021
Miejsca pamięci, pomniki i muzea są naturalnym elementem otaczającego nas krajobrazu i ważnym narzędziem kształtowania pamięci zbiorowej. W drugiej połowie XX i początkach XXI wieku obserwowaliśmy zmieniające się języki upamiętniania, nowe strategie reprezentacji i towarzyszące im dyskusje. Na ile jednak kultury pamięci i praktyki upamiętniania mają charakter narodowy i czy możliwe jest wspólne polsko-niemieckie pamiętanie?
Pierwsze spotkanie w ramach cyklu "Praktyki pamięci. Niemiecko-polskie debaty o upamiętnianiu" odbędzie się 08.06.2021 o godz 18. Tutaj znajdą Państwo więcej informacji oraz link do rejestracji.
Komisja ekspercka w niemieckim Ministerstwie Spraw Zagranicznych
W celu realizacji decyzji Bundestagu dotyczącej utworzenia miejsca pamięci i spotkań z Polską, Niemieckie Ministerstwo Spraw Zagranicznych pod przewodnictwem ambasadora Rolfa Nikela stworzyło komisję, składającą się z polskich oraz niemieckich ekspertów i ekspertek ze świata nauki i społeczeństwa obywatelskiego. Komisja obradowała po raz pierwszy 10 lutego 2021 r. Posiedzenie otworzył Niemiecki Minister Spraw Zagranicznych Heiko Maas. Z ramienia Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich (DPI) powołano dyrektora prof. dr hab. Petera Olivera Loew na członka komisji. Do lata ma się odbyć kilka spotkań, aby ostatecznie powstała koncepcja realizacji decyzji Bundestagu.
Tutaj znajdują się oficjalne komunikaty prasowe Niemieckiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych wraz z oświadczeniem Ministra Spraw Zagranicznych. Heiko Maas wypowiedział się na temat kształtu nowego: „miejsca pamięci i spotkań z Polską” w Berlinie: „To miejsce pamięci i spotkań musi być historyczne i przyszłościowe zarazem, niemiecko-polskie i europejskie.”
Rezolucja Bundestagu w sprawie „miejsca pamięci i spotkań”
Tutaj znajduje się przyjęta 30.10.2020 r. uchwała o utworzeniu „miejsca pamięci i spotkań w celu oddania sprawiedliwości charakterowi niemiecko-polskiej historii oraz przyczynienia się do pogłębienia szczególnych stosunków dwustronnych”. Poza klubami parlamentarnymi, które złożyły wniosek, rezolucję przyjęła również frakcja „DIE LINKE”. Frakcja AfD wstrzymała się od głosu.
Komunikat prasowy Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich (DPI) w języku niemieckim znajduje się tutaj, wersja w języku polskim tutaj.
Tutaj znajduje się debata z Bundestagu do obejrzenia